Of er nog iets speelt waar we rekening mee kunnen houden? Een standaardvraag tijdens de intake. Soms is er niets en kijken cliënten mij verwondert aan. Maar meestal speelt er wel degelijk iets wat impact kan hebben op het verloop van een loopbaantraject. Denk maar eens aan de drukbezette mantelzorger, een dreigende scheiding of een wankele energiebalans. Shirley sloeg direct aan bij mijn vraag en ging op het puntje van haar stoel zitten. ‘Jazeker,’ zei ze. ‘Ik ben een banaan’.
Een banaan? Er ging ergens in mijn achterhoofd een belletje rinkelen. Ik had eerder over deze term gelezen in het boek van Pete Wu: De bananengeneratie. Over het dubbelleven van Chinese Nederlanders van nu. De auteur gebruikte de metafoor van een banaan om de combinatie van een witte (westerse) binnenkant en een gele (oosterse) buitenkant van Nederlands-Chinese jongeren in één beeld te vatten. Shirley beschreef in ons gesprek openhartig de merites in haar opvoeding. ‘Ik ben in de Nederlandse cultuur opgegroeid en in de Chinese cultuur opgevoed. Dat kan behoorlijk botsen!’ Met meteen daarachteraan de vraag: ‘Wat betekent dit voor de coaching?’
Shirley vertelde mij over haar – naar Nederlandse maatstaven – strenge opvoeding. Over de letterlijke harde hand waarmee dit soms gepaard ging. Maar ook over haar begrip voor deze opvoedingsstijl. Shirley zag de onwetendheid van haar ouders, zij hadden zelf nooit geleerd hoe ze een pedagogisch gesprek konden voeren met hun kind. Het bespreken van gevoelens binnen hun eigen ouderlijk gezin was onbekend terrein. Vanuit deze context en met plichtsbesef hadden zij alles eruit gehaald wat erin zat. Dat was hun taak en dat hadden ze met volle overtuiging gedaan, bevestigde Shirley. Ondanks dat ik even moest kauwen op de informatie die ik net had gekregen, zag ik dat mijn cliënt er rustig onder bleef. Wie was ik – met mijn Hollandse bril – om hierover te oordelen?
Toch liet het idee van de banaan mij na ons gesprek niet los. Opnieuw dook ik in het vraagstuk van culturele diversiteit: wat is de impact hiervan op loopbaancoaching? En wat betekent dit voor mijn rol als coach? Bij sommige trajecten heeft de culturele achtergrond van iemand een grote invloed. Bijvoorbeeld bij een conflict tussen werkgever en werknemer. Ook kan het zo zijn dat iemand zijn culturele achtergrond als een belemmering ziet of zichzelf als een uitzondering ervaart. Nog even in het midden gelaten of dat ook werkelijk zo is. Ik probeerde deze puzzel vanuit verschillende invalshoeken te bekijken.
Bij dit soort puzzels geeft de coachvraag mij een prettig houvast. Shirley en ik hadden in ons kennismakingsgesprek gezamenlijk haar doel geformuleerd. Ze wilde een heroriëntatie op haar loopbaan. Door dit uitgangspunt weer even goed tegen het licht te houden, was het voor mij ineens zonneklaar dat het hier niet ging over de culturele verschillen. Het ging hier over mijn vermogen om een onvoorwaardelijke luisteraar en vragensteller te kunnen zijn voor Shirley. Dus was niet wezenlijk de vraag wat dit betekende voor de coaching, maar wat dit betekende voor de coach? Een vraag voor mij dus, in dit geval. Kon ik onbevooroordeeld en open het gesprek in gaan met Shirley en mijn eigen (aangeleerde) ideeën over een ideale opvoeding thuislaten?
Loopbaancoaching is altijd maatwerk. Dit vraagt om een zorgvuldige afstemming, oprecht inlevingsvermogen en een onderzoekende houding van mijn kant, om zo de juiste aanpak te bepalen. Als coach ben je zo neutraal, spiegelend en prikkelend mogelijk. Je faciliteert de ander naar een volgende stap. En dat was ook precies wat Shirley van mij vroeg. Toen ik dit vertrekpunt goed helder had voor mijzelf, kon ik zien dat het niet zoveel uitmaakte of Shirley nu was geboren in het Friese dorpje Aldeboarn of in de Chinese metropool Shanghai. Want ongeacht of ze een banaan was of niet, het proces van ontdekken, afpellen en nieuwe plannen maken is bij loopbaanontwikkeling voor iedereen hetzelfde.
Herken jij jezelf in de zoektocht van Shirley op loopbaangebied? Waarschijnlijk wel (een beetje), want in the end blijkt de basisvraag voor veel cliënten hetzelfde. ‘Wie ben ik? En waar wil ik naar toe?’ Graag doen we iets wat ons hart, lijf en leven voldoening en blijdschap geeft. En die behoefte blijkt universeel. Of je nou dít of dat bent, zús of zo. Een proces waar je – ongeacht je opvoeding, huidskleur, geslacht, leeftijd of cultuur – je eigen kracht weer in ontdekken kan. En zo nu en dan met behulp van een loopbaancoach natuurlijk (met een heerlijk gevulde fruitschaal op tafel!).
Dit is nummer 9 van 10 verschillende en bijzondere verhalen in het kader van mijn 10-jarig jubileum.